U kunt tijdens het werk betrokken raken bij een bedrijfsongeval. Zo kunt u ten val komen op de werkvloer, letsel oplopen bij het werken met een gevaarlijke machine, gewond raken tijdens een bedrijfsuitje of betrokken raken bij een verkeersongeval. Wanneer spreken we van werkgeversaansprakelijkheid voor de schade die u door een dergelijk ongeval lijdt?
Als het ongeval heeft plaatsgevonden in de uitoefening van de werkzaamheden, dan dient deze vraag doorgaans beantwoord te worden aan de hand van artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Als artikel 7:658 BW niet van toepassing is, dan kan uw werkgever onder bepaalde omstandigheden op een andere grond, bijvoorbeeld artikel 7:611 BW, aansprakelijk zijn. De schade dient dan wel in zekere zin verband te houden met het werk.
Ongevallen in de uitoefening van werk (artikel 7:658 BW)
Eerst zal worden stilgestaan bij ongevallen in de uitoefeningen van de werkzaamheden, waarvoor uw werkgever op grond van artikel 7:658 BW aansprakelijk kan zijn.
In de uitoefening van de werkzaamheden
Het is aan u als werknemer om te stellen en zo nodig te bewijzen dat u in de uitoefening van uw werkzaamheden schade heeft geleden. U hoeft echter niet aan te tonen wat nu precies de toedracht of oorzaak van de schade is geweest. De zinsnede ‘in de uitoefening van werkzaamheden’ dient ruim te worden uitgelegd. Niet vereist is dat het ongeval heeft plaatsgevonden op de eigenlijke werkplek. Voldoende is dat de activiteit of de gelegenheid waarbij u schade heeft opgelopen voldoende verband houdt met het werk. Tevens is niet vereist dat u op het moment van het ongeval strikt handelde volgens de aan u opgedragen taak.
Zorgplicht werkgever
Uw werkgever is aansprakelijk als vast komt te staan dat u schade heeft geleden in de uitoefening van uw werkzaamheden, tenzij uw werkgever bewijst dat hij zijn zorgplicht is nagekomen of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of aan opzet grenzende bewuste roekeloosheid aan uw zijde. Het komt zelden voor dat opzet of aan opzet grenzende bewuste roekeloosheid wordt aangenomen. Daarom zal ik hier niet verder op ingaan. De zorgplicht houdt in dat uw werkgever verplicht is de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid laat verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden en voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat u in de uitoefening van uw werkzaamheden schade lijdt. Voorbeelden hiervan zijn het ter beschikking stellen van schoeisel met voldoende profiel voor werkzaamheden in een koelcel, het ter beschikking stellen van een helm en schoeisel met stalen neuzen voor werkzaamheden in de bouw, het plaatsen van een beschermkap op een gevaarlijke machine, het geven van instructies voor het werken met een gevaarlijke machine en het toezien op de naleving van deze instructies. Indien uw werkgever er niet in slaagt om aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, dan kan hij uitsluitend nog aan aansprakelijkheid ontkomen indien hij aantoont dat nakoming van zijn zorgplicht het ongeval niet zou hebben voorkomen.
Alledaagse gevaren
Brengt de zorgplicht van uw werkgever met zich mee dat er voor alle gevaren gewaarschuwd moet worden? Het antwoord op deze vraag is nee. Voor bepaalde gevaren die ook in het dagelijks leven veelvuldig opduiken hoeft uw werkgever niet te waarschuwen. Een voorbeeld is een zaak waarbij een door de wind dichtslaande laaddeur van een vrachtwagen in aanraking kwam met het hoofd van een werknemer. Volgens de Hoge Raad is de werkgever hiervoor niet aansprakelijk op grond van artikel 7:658 BW. Dit omdat het risico van het dichtklappen van een openstaande laaddeur door wind ook voor niet gewaarschuwde mensen voldoende bekend is en dit risico niet zodanig is dat de werkgever maatregelen hoeft te nemen of instructies hoeft te geven om dit specifieke gevaar te beperken.
Ongevallen buiten de uitoefening van werk (artikel 7:611 BW)
U kunt als werknemer betrokken raken bij een ongeval dat zich niet in de uitoefening van uw werkzaamheden heeft voorgedaan. Artikel 7:658 BW is dan niet van toepassing. Indien er wel samenhang bestaat tussen de arbeidsovereenkomst en de situatie waarin het ongeval heeft plaatsgevonden, dan kan uw werkgever onder omstandigheden op grond van artikel 7:611 BW toch aansprakelijk zijn voor uw schade. In artikel 7:611 BW staat dat de werkgever en de werknemer verplicht zijn zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen. Indien de werkgever dit niet doet en u leidt hierdoor schade, dan is uw werkgever in principe aansprakelijk voor uw schade. Het is aan u om dit te stellen en zo nodig te bewijzen. Als uw werkgever vervolgens kan aantonen dat de schade deels uw eigen schuld is, dan hoeft hij uw schade echter niet volledig te vergoeden op grond van artikel 6:101 BW. Artikel 7:611 BW kan een rol spelen bij onder andere verkeersongevallen en ongevallen tijdens bedrijfsuitjes. Hieronder zal worden ingegaan op de vraag wanneer uw werkgever aansprakelijk is voor de schade die u als werknemer in het verkeer of tijdens een bedrijfsuitje lijdt.
Bedrijfsuitjes
Er bestaan grensgevallen tussen werk en privé. Bijvoorbeeld als u deelneemt aan min of meer recreatieve activiteiten, zoals bedrijfsuitjes, sportdagen of andere personeelsactiviteiten. Bij deze activiteiten die een risico op schade met zich meebrengen kan uw werkgever gehouden zijn instructies te geven en maatregelen te treffen ter voorkoming van ongevallen. Dit op grond van artikel 7:611 BW. In de regel lijkt in dit soort gevallen onder meer van belang te zijn in hoeverre uw deelname aan de activiteit verplicht wordt gesteld of sterk wordt gestimuleerd door uw werkgever. Een voorbeeld is een zaak waarin een werkgever aansprakelijk werd geacht voor schade van een werknemer tijdens een workshop dansen op rollerskates in de kantoorhal. Een werknemer kwam hierbij onfortuinlijk ten val en liep letsel op. Het betrof een activiteit waaraan een bijzonder risico op schade is verbonden. Er waren van tevoren geen beschermingsmiddelen, zoals knie- en polsbeschermers, uitgereikt en geen rolschaatsinstructies gegeven. Volgens de Hoge Raad is er in dit geval, gezien de omstandigheden, door de werkgever niet aan zijn zorg- en preventieplicht voldaan.
Verkeersdeelname
Het kan zijn dat u in verband met uw werk moet deelnemen aan het verkeer. Aan deelname aan het verkeer zijn bijzondere gevaren verbonden. Uw werkgever heeft echter slechts beperkte mogelijkheden om maatregelen te treffen en aanwijzingen te geven om deze bijzondere gevaren te verminderen. Hierdoor is uw werkgever doorgaans niet op grond van artikel 7:658 BW aansprakelijk voor de schade die u door een verkeersongeval lijdt. Uw werkgever kan onder bepaalde omstandigheden wel aansprakelijk zijn op grond van artikel 7:611 BW. De eisen van goed werkgeverschap als bedoeld in artikel 7:611 BW brengen met zich mee dat uw werkgever, naast zijn (beperkte) zorgplicht ter voorkoming van ongevallen in het verkeer, onder bepaalde omstandigheden gehouden is zorg te dragen voor een behoorlijke verzekering. Uit de rechtspraak kan worden afgeleid dat een werkgever een behoorlijke verzekering dient af te sluiten voor werknemers die als bestuurder van een motorrijtuig betrokken raken bij een ongeval, als fietser of voetganger schade lijden door een ongeval waarbij een motorrijtuig betrokken is of als fietser schade lijden door een eenzijdig ongeval. Indien het afsluiten van een behoorlijke verzekering niet mogelijk of wenselijk is, bijvoorbeeld omdat de werknemer gebruik maakt van zijn eigen auto, dan dient de werkgever de werknemer financieel in staat te stellen zorg te dragen voor een dergelijke verzekering en hierover voldoende duidelijkheid te verschaffen. Indien uw werkgever tekort is geschoten in zijn verplichting zorg te dragen voor een behoorlijke verzekering, dan is uw werkgever jegens u als werknemer doorgaans aansprakelijk voor het bedrag dat een behoorlijke verzekering gedekt zou hebben.
Vragen
Als u als werknemer een ongeval is overkomen en u twijfelt of u uw schade kunt verhalen op uw werkgever, dan kunt u natuurlijk altijd contact met ons opnemen. Wij kunnen u onder meer helpen bij de beoordeling van de aansprakelijkheid.
